قطعات اصلي سيستم كولر اتومبيل

كمپرسور
كمپرسور دستگاه حركت دهنده گاز مبرد در كولر اتومبيل مي‌باشد. كمپرسور با گرداندن گاز در اجزاء سيستم در واقع شبيه به قلب مجموعه عمل مي‌نمايد. همچنين كمپرسور فشار و در نتيجه دماي گاز كم فشار خارج شده از اواپراتور را نيز افزايش مي‌دهد.
كمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل كندانسور و سپس به كپسول خشك كننده و مجدداً به داخل اواپراتور سوق مي‌دهد.
كمپرسورهايي كه در سيستمهاي كولر اتومبيل به كار برده مي‌شوند، مي‌بايست داراي خواصي از قبيل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور باشند تا هنگام نصب به راحتي در محل مورد نظر قابل جايگذاري بوده و بار اضافي بر موتور اتومبيل تحميل ننمايند.

كندانسور
كندانسور يكي از اجزائي است كه وظيفه تبادل حرارت را بر عهده دارد.
كندانسور گرماي جذب شده توسط اواپراتور از گاز مبرد داخل سيستم را به هواي محيط خارج از كابين اتومبيل انتقال مي‌دهد.

كپسول خشك كننده
كپسول خشك كننده بعنوان منبع ذخيره گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز عمل مي‌نمايد. معمولاً اين كپسول داراي يك سوئيچ ايمني مي‌باشد تا در مواقعي كه فشار گاز از حد تعريف شده كمتر يا بيشتر شود، به طور خودكار جريان برق كمپرسور را قطع ‌نمايد.
همچنين بر روي اين كپسول شيشه‌اي جهت رؤيت گاز وجود دارد. شيشه رؤيت به ما اين امكان را مي‌دهد تا بتوانيم گردش و ميزان گاز موجود در سيستم را كنترل نماييم.

شير انبساط
شير انبساط تعيين كننده ميزان صحيح گاز وارد شونده از كندانسور به داخل اواپراتور از طريق يك فيلتر است. همچنين اين قطعه فشار مبرد را بطور ناگهاني كاهش مي‌دهد. هنگامي ‌كه كمپرسور شروع به كار مي‌نمايد، شير انبساط باز شده و مبرد مايع با عبور از صافي مربوط به ورودي مايع پرفشار به گاز پر فشار تبديل مي‌گردد.
زماني كه اواپراتور ميزان بيشتري مبرد را طلب مي‌نمايد، شير انبساط اجازه مي‌دهد تا مبرد كم فشار مورد نياز به داخل كويل اواپراتور وارد گردد. شير انبساط برقرار كننده تعادل ميان بار گرما و خنك كنندگي بهينه اواپراتور مي‌باشد.

 اواپراتور
يكي ديگر از قطعات اصلي سيستم كولر اتومبيل اواپراتور است.
اواپراتور مجموعه‌اي از قطعات است كه وظيفه كاهش گرماي هواي كابين اتومبيل را بر عهده دارد. يكي ديگر از وظايف مهم اين قطعه، جذب رطوبت از هواي داخل كابين مي‌باشد.
جريان سريع هواي ايجاد شده توسط فن الكتريكي با عبور از سطح كويل اواپراتور، برودت ايجاد شده توسط كويل را از طريق كانال‌ها و دريچه‌هاي هدايت هوا به داخل كابين اتومبيل انتقال مي‌دهد. عمل ايجاد برودت توسط كويل اواپراتور باعث تقطير رطوبت هواي داخل كابين گشته و قطرات آب ايجاد شده از طريق لوله مخصوصي به خارج از كابين اتومبيل منتقل مي‌گردد.
سيستم كولر اتومبيل داراي دو سوئيچ كنترلي است كه يكي از آنها زماني كه فشار گاز كم يا زياد باشد، كمپرسور را از مدار خارج نموده و ديگري از ايجاد يخ در داخل محفظه اواپراتور جلوگيري مي‌نمايد. عدم كاركرد مناسب هريك از اين دو سوئيچ مي‌تواند باعث از كار افتادن كل سيستم گردد.

چگونه مي‌توان سيستم كولر اتومبيل را همواره در بهترين شرايط نگه داشت ؟
تعمیر و سرویس این سیستم بایستی توسط افراد متخصص و آموزش دیده به این سیستم انجام شود.1
 گازR-12 گازی است بی بو و بی رنگ و غیرسمی ولی تخلیه این گاز برروی قطعات داغ ویا شعله باعث تولید گاز بسیار خطرناکی می شود.
گازR-134-A گازی است بی بو و بی رنگ و تنفس این گاز ممکن است باعث ناراحتی قلبی شود.
شارژ اشتباه سیستم کولر(شارژR-134-A به جای R-12وبرعکس)موجب خرابی سیستم می شود.
در صورتی که اتومبیل شما در نور مستقیم خورسید پارک شده بوده قبل از راه اندازی کولر با باز کردن پنجره ها و روشن کردن فن کولر اجازه دهید تا هوای گرم خارج شود.
هنگام روشن بودن کولر پنجره ها را کاملاً بسته نگه دارید.
ابتدا به ساکن کولر را در دور بالای موتور روشن ننمائید.بهترین دور موتور برای روشن کردن کولر 1500 دور در دقیقه است.
هنگام روشن بودن کولر اجازه ندهید دور موتور از 4000 دور در دقیقه بالاتر رود.
هنگام رانندگی در سربالایی برای جلوگیری از بالارفتن حرارت موتور اتومبیل هر 5 دقیقه کولر روشن حداقل 3 دقیقه کولر را خاموش نمائید.
وقتی از کولر اتومبیل استفاده نمی کنید برای یک ماه یا بیشتر بایستی کولر را در دور پایین موتور (1000 دور در دقیقه) برای چند دقیقه در هفته روشن نمائید. حتی درطول ماه های زمستان این عمل باعث می شود تا کاسه نمد کمپرسور کولر روغن کاری شود واز نشت گاز جلوگیری شود و طول زمان سرویس دهی بیشتر شود.
در صورتـی که درجه آب اتومبیل شما بالا است قبـل از استـفاده از کولر موتور اتومبیل را به متخصص مکانیک نشان دهید.
هر چنـد مدت قطعات و اتصالات سیستم کولر اتومبیل را به صورت ظاهری چک نمائیـد. زیرا وجود لکه چرب نشانه نشت گاز از آن قسمت است.
در صورت مشاهده لکه چرب یا نشتی از محل اتصالات برای حفظ سلامتی خود از شل و سفت کردن اتصالات جداً خودداری کنید. چون سیستم تحت فشار می باشد و این کار بایستی توسط افراد متخصص و آموزش دیده به این سیستم انجام شود.
بالا رفتن حرارت در سیستم کولر مساوی است با بالا آمدن فشار در سیستم کولر و در نتیـجه مصرف شدن نیروی بیشترموتور جهت به چرخش درآوردن کمپرسور کولر ودرنتیجه پایین آمدن راندمان کولر، پس هر چند مدت از مسدود نبـودن تیغه های کندانـسور ( رادیاتـور کولر ) مطمئن شوید.
فن رادیاتور آب ( در مورد اتومبیل هایی که از فن برقی برای خنک کردن رادیاتور آب استفاده می شود ) با روشن شدن کولر روشن و تا زمانی که کولر روشن است روشن باقی خواهد ماند، پس هر چند مدت این وضعیت را چک کنید

چه مشكلاتي در سيستم موجب نامناسب كار كردن كولر ميگردد ؟

مشكلات مختلفي در سيستم ميتواند موجب عدم كارآيي صحيح كولر گردد كه بايد توسط كارشناس مربوطه عيب يابي شود. ولي يكي از عمده ترين مشكلات كه موجب ضعف در ظرفيت خنك كنندگي سيستم مي‌گردد نشتي گاز مي‌باشد كه علائم مشخصه زيرنشانگر آن مي‌باشد:

اگر سيستم كولر اتومبيل شما كار نمي‌كند، اولين چيزي را كه بايد كنترل كنيد، كلاچ كمپرسور است. هنگامي كه سيستم كولر را روشن مي‌كنيد، بعد از چند لحظه بايد صداي كليك كلاچ كمپرسور را بشنويد. در هنگام كاركرد سيستم نيز بطور متناوب اين صدا را خواهيد شنيد. اگر شما اين صدا را نمي‌شنويد، ممكن است مشكل از سوئيچ كنترل فشار واقع بر روي كپسول ذخيره بروز نموده باشد. ممكن است اين سوئيچ از كار افتاده باشد و يا گاز مبرد در داخل سيستم به اندازه كافي وجود ندارد. با استفاده از شيشه رؤيت گاز موجود بر روي كپسول ذخيره، ميزان گاز را كنترل كنيد. اگر هنگام روشن بودن سيستم هيچ حبابي ديده نمي‌شود، گاز در سيستم وجود ندارد.
عدم سرما سازي مناسب توسط سيستم، مي‌تواند به دلايل بسته شدن منافذ كندانسور توسط گل و لاي و حشرات و عبور ضعيف هوا، نفوذ رطوبت به داخل مدار گاز سيستم و يا كمبود گاز مبرد باشد. اگر تصور مي‌كنيد رطوبت باعث ايجاد اشكال در سيستم شده است، مطمئن شويد تا قبل از شارژ گاز، سيستم كاملاً وكيوم شده باشد تا اگر رطوبتي در داخل مدار وجود دارد از آن خارج شود.
از آنجا كه سيستم كولر از جريان‌ها و رله‌هاي الكتريكي استفاده مي‌كند، بهتر است تا كليه فيوزها را قبل از بردن اتومبيل نزد مركز تعميرات، كنترل نمائيد. مشكل شما مي‌تواند چيزي به سادگي سوختن فيوز سوئيچ كنترل فشار باشد كه اين اتفاق باعث مي‌شود كل سيستم از كار بيافتد

خطرات استفاده از کولر اتومبیل که نمی‌دانستیم؟

لطفا بلافاصله بعد از وارد شدن به داخل خودرو سیستم تهویه هوا را روشن نکنید

پس از وارد شدن به داخل خودرو، پنجره های خودرو را پایین کشیده و صبر کنید تا هوای داخل خودرو عوض شود، بعد ازچند دقیقه می توانید سیستم تهویه مطبوع خودرو را روشن نمایید

آیا می دانید دلیل انجام این کار چیست؟

بر اساس تحقیقات صورت گرفته ، داشبورد ، صندلی وسیستم تهویه هوای خودرو از خود گازبنزن ساطع می کنند که یک گازبسیار سمی و سرطانزاست( حتما" بارها بویی شبیه پلاستیک گرم شده را در خودرویتان احساس کرده اید ،این همان بوی گاز سرطانزای بنزن است.) علاوه بر سرطانزایی ، گاز بنزن به استخوان ها اسیب رسانده ( مسمومیت استخوان ها) ونیز باعث ابتلا به انومیا (نوعی از سرطان خون مربوط به گلوبولهای قرمز خون) و کاهش سطح گلوبولهای سفید بدن می گردد.همچنین تماس طولانی مدت با این گاز سمی باعث ابتلا به لوکمیا (نوع دیگری از سرطان خون مربوط به گلوبولهای سفید خون) ودر مواردی همزمان با افزایش ریسک ابتلا به سرطان باعث سقط جنین در خانمها نیز می گردد

نکته های جالب درمورد کولر اتومبیل!

اين روزها ديگر کمتر کسي مي‌تواند خودروي شخصي‌اش را بدون کولر تصور کند؛ در حالي که اين وسيله، عمري کمتر از 80 سال دارد. شرکت‌هاي آمريکايي، جزو پيشتازان نصب کولر روي خودرو بودند و تاريخچه کولر ماشين نشان مي‌دهد که کمپاني پاکارد موتورز براي اولين بار در سال 1939 ميلادي، خودروهايي با سيستم تهويه را روانه بازار کرد...

 اما اين سيستم تهويه و خنک‌کننده، کنترلي براي تنظيم دما نداشت و ظاهرش هم چندان مناسب نبود؛ ضمن اينکه برعکس کولرهاي امروزي، باد را از قسمت عقب ماشين به سمت جلوي آن هدايت مي‌کرد. بعد از پاکارد، ديگر کمپاني آمريکايي، کاديلاک، در سال 1941 ميلادي، 300 خودروي مجهز به کولر را راهي بازار کرد و درنهايت، کمپاني جنرال موتورز در سال 1954 ميلادي، خودروهايي با کولرهاي نسبتا پيشرفته‌تري را به جهانيان معرفي کرد. آمار و ارقام مي‌گويند که بيش از نيمي از خودروهاي فروخته‌شده از سال 1954 تا 1969 ميلادي در آمريکا به سيستم تهويه و خنک‌کننده هوا مجهز بوده‌اند. تمام تلاش شرکت‌هاي خودروساز براي نصب کولر روي خودرو، تامين آرامش و آسايش سرنشينان آن بوده است اما اين وسيله نوين هم اگر مثل ساير وسايل به درستي مورد استفاده قرار نگيرد، مي‌تواند باعث به دردسر افتادن شما شود. در اينجا به 11 نکته مهم و کاربردي براي استفاده هرچه بهتر از کولر ماشين اشاره مي‌کنيم که خواندن و به خاطر سپردن آنها قطعا به دردتان مي‌خورد:

1.گاز پمپاژ شده توسط کولر خودرو، از طريق داشبورد، خودش را به منفذهاي خروجي مي‌رساند و از اين طريق سرما را داخل ماشين‌تان منتقل مي‌کند. پس بهتر است که هنگام توقف‌هاي طولاني‌مدت، خودروي‌تان را به‌گونه‌اي پارک کنيد که روي داشبورد را سايه بگيرد يا از يک سايه‌بان روي شيشه جلوي ماشين استفاده کنيد. اينطوري، عملکرد کولر خيلي بهتر خواهد بود.

2.کولر ماشين هم مانند هر وسيله ديگري نياز به سرويس سالانه دارد. شما بايد هر سال قبل از فرا رسيدن فصل گرما، خودروي‌تان را براي سرويس کولرش نزد يک تعميرکار مجرب ببريد.

3.گاز کولر هر 2 سال يک بار بايد شارژ شود. در صورتي که شارژ گاز کولر که فرئون نام دارد، هر 2 سال يک بار صورت نگيرد، شما پس از روشن کردن آن، ديگر از هواي خنک و مطبوع لذت نخواهيد برد و برعکس، هوايي گرم و مرطوب به صورتتان خواهد خورد!

4.گاز فرئون، گازي سمي، خطرناک و مضر است و بنابراين به هيچ عنوان نبايد خودتان اقدام به شارژ گاز کولر خودرو کنيد.

5.برخي از باکتري‌ها در فضاي سرد و خنک رشد مي‌کنند و تکثير مي‌يابند و به همين خاطر، گاهي اوقات که کولر ماشين‌تان را روشن مي‌کنيد، بوي نامطلوبي به مشام‌تان مي‌‌رسد. براي پيشگيري از اين مشکل مي‌توانيد يک دقيقه پيش از روشن کردن کولر، فن آن را به تنهايي فعال کنيد.

6.يکي ديگر از دلايل انتشار بوي بد پس از روشن کردن کولر، وجود انواع قارچ‌هايي است که به خاطر رطوبت در فيلتر دستگاه تصفيه جا خوش کرده‌اند. راه رهايي از اين مشکل هم بسيار آسان است. کافي است شما فيلترهاي دستگاه تصفيه را هرچند وقت يک بار تعويض کنيد.

7.استفاده از کولر خودرو در مسافرت‌هاي طولاني‌مدت و برون‌شهري باعث جلوگيري از خواب‌آلودگي راننده و گرمازدگي سرنشينان خودرو مي‌شود.

8.دريچه‌هاي کولر را به گونه‌اي تنظيم کنيد که باد به قسمت‌هاي عقبي خودروي‌تان هم برسد و آنهايي که روي صندلي عقب نشسته‌اند، از گرما کلافه نشوند.

9.وقتي کولر خودروي‌تان روشن است، شيشه را باز نگذاريد؛ در غير اين صورت، مصرف سوخت را تا چند برابر افزايش مي‌دهيد. البته اگر شما جزو آن دسته از افرادي هستيد كه قرار گرفتن در معرض باد كولر شما را دچار حساسيت مي‌كند، بهتر است يكي از شيشه‌ها را كمي پايين بدهيد.

10.استفاده نادرست و غيراصولي از کولر مي‌تواند 20 تا 30 درصد مصرف سوخت را افزايش دهد. براي رهايي از اين اضافه مصرف، مي‌توانيد به توصيه‌هاي زير عمل کنيد:

• هنگام سفر بين‌شهري معمولا سرعت خودروها بالاست و پايين بودن شيشه مي‌تواند عاملي براي مصرف بيشتر سوخت باشد. پس بهتر است که در اين شرايط کولر خودرو را روشن کنيد.

• هنگام سفرهاي درون‌شهري در سرعت‌هاي پايين، روشن بودن کولر مصرف سوخت را بالا مي‌برد. بهتر است که در اين شرايط کولر را خاموش کرده و شيشه‌هاي خودرو را پايين بکشيد.

• در سربالايي‌ها، موتور ماشين به اندازه کافي فشار زيادي را تحمل مي‌کند و شما ديگر نبايد با روشن کردن کولر، فشار بيشتري را به آن تحميل کنيد.

• استفاده از کولر ماشين در سراشيبي‌ها 3فايده دارد؛ اول اينکه درون ماشين را حسابي خنک مي‌کند، دوم اينکه سوخت زيادي در اين شرايط مصرف نمي‌شود و سوم اينکه سرعت اضافي و خطرناک ماشين گرفته مي‌شود.

11.اگر روي داشبورد ماشين‌تان يک تکه پارچه يا چرم براي زيبايي يا محافظت از آن مي‌اندازيد، قسمت‌هايي از پارچه‌تان که روي دريچه‌هاي کولر قرار مي‌گيرند را سوراخ کنيد

نظر کارشناس خودرو

سيدمهدي شاه‌مرادي کارشناس خودرو

کولر اتومبيل را زود روشن نکنيد

دانستن برخي نکات ايمني هنگام استفاده از کولر خودرو در فصل گرما ضروري است. مثلا اينکه هيچ‌گاه بلافاصله بعد از واردشدن به داخل خودرو سيستم تهويه هوا را روشن نکنيد يا پس از وارد شدن به داخل خودرو، پنجره‌هاي خودرو را پايين بکشيد و صبر کنيد تا هواي داخل خودرو عوض شود.

بر اساس تحقيقات صورت گرفته، داشبورد، صندلي و سيستم تهويه هواي خودرو از خود گاز بنزن ساطع مي‌کنند که يک گاز بسيار سمي و سرطان‌زاست. حتما بارها بويي شبيه پلاستيک گرم شده را در خودروي‌تان احساس کرده‌ايد، اين همان بوي گاز سرطان‌زاي بنزن است. گاز بنزن به استخوان‌ها هم آسيب مي‌رساند (مسموميت استخوان‌ها) و نيز باعث ابتلا به نوعي از سرطان خون و کاهش سطح گلبول‌هاي سفيد بدن مي‌شود. همچنين تماس طولاني مدت با اين گاز سمي باعث ابتلا به لوکميا (نوع ديگري از سرطان خون مربوط به گلبول‌هاي سفيدخون) و در مواردي، باعث سقط جنين در خانم‌ها مي‌شود. ميزان سطح قابل قبول بنزن در هواي آزاد حدود 6/4 ميلي‌گرم در هر متر مربع است؛ درحالي که ميزان بنزن موجود در داخل يک خودروي پارک‌شده با پنجره‌هاي بسته بين 5/18 تا 37 ميلي‌گرم است. حال اگر اين خودرو در فضاي باز و زير نور خورشيد در دماي بالاي 5/15 درجه سانتي‌گراد پارک شده باشد، سطح بنزن موجود در فضاي داخل آن بين 185 تا 371 ميلي‌گرم بالا مي‌رود که 40 برابر بيشتر از سطح قابل قبول آن است. افرادي که سوار خودرويي با پنجره‌هاي بسته مي‌شوند، به‌طور اجتناب‌ناپذيري در معرض تنفس بيش از اندازه اين گاز مهلک و سمي قرار مي‌گيرند. پس حتما قبل از سوار شدن به داخل خودرو، پنجره‌ها و در خودروي‌تان را باز کنيد و بگذاريد هواي سمي و زهرآلود انباشته شده داخل اتاق خودرو خارج شود. به‌عبارت ديگر، اين ماده سمي را از فضاي خودروي خود بيرون برانيد.